ن :
کلمات کلیدی :
امان از بیماری؛ بی‌خبر و آرام می‌آید، اما آرام نمی‌گیرد. وقتی می‌آید زندگی را به هم می‌ریزد.
هرقدر هم که جزئی و ساده باشد، باز هم دردسرساز می‌شود و امان از وقتی که بیماری‌های شدید و مزمن، پای‌شان به خانه‌ای باز شود. آن وقت عوارضی برجامی‌گذارد که گاهی از خود بیماری هم سخت‌تر و تحمل آنها دشوارتر است.
سرطان هم یکی از این بیماری‌هاست که این روزها بیشتر از گذشته خودنمایی میکند و افراد زیادی را درگیر کرده است.بیماری‌ای که نامش هم می‌تواند انسانی را از پادرآورد، چه رسد به عوارض و مشکلات حین درمان که بیمار و خانواده‌اش را حسابی خسته میکند، اما خوب است بدانید با تغذیه مناسب می‌توان با این مشکلات هم مقابله کرد.
هم پیشگیری، هم درمان
با توجه به افزایش میزان شیوع سرطان و ترس از این بیماری، خیلی هم عجیب نیست که در بیشتر جمع‌ها بحث رژیم‌های غذایی ضدسرطان حسابی داغ و پرطرفدار باشد البته متخصصان هم تائید کرده‌اند که با تغذیه صحیح نه تنها از ایجاد سرطان پیشگیری می‌شود، بلکه در طول درمان هم می‌توان برای کاهش عوارض از آن کمک گرفت و پس از بهبود نیز احتمال عود را کاهش داد.تحقیقات نشان داده است رژیم‌های غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان که در میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود، می‌تواند از بروز سرطان پیشگیری کند و روند درمان را بهبود بخشد.
هنگام بروز زخم‌های دهانی، مصرف ترکیبات اسیدی ممنوع!
سرطان بیماری سختی است که در کنار تمام مشکلاتش، شیوه‌های درمانی مختلف هم عوارض خاصی برای بیمار ایجاد میکند. خشکی دهان، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، یبوست و اسهال نمونه‌ای از این مشکلات است، اما نکته مهمی که باید به آن توجه شود، نقش تغذیه در کاهش این عوارض است.
میترا زراتی، کارشناس ارشد تغذیه، ضمن تاکید بر این که تغذیه و رژیم درمانی نقش موثری در پیشگیری از عوارض ناشی از روش‌های درمانی سرطان ایفا میکند، در این‌باره توضیح می‌دهد: تغذیه نه تنها می‌تواند از ایجاد این مشکلات پیشگیری کند، بلکه تا حدی برای کاهش شدت آنها نیز موثر است.
به‌عنوان نمونه بیمارانی که در حال شیمی درمانی یا رادیوتراپی در ناحیه سر و گردن هستند، دائم دچار خشکی دهان می‌شوند. این افراد مستعد بروز زخم‌های دهانی نیز هستند که در صورت ایجاد چنین زخم‌ها یا التهاب‌هایی باید به رژیم غذایی‌شان توجه ویژه‌ای شود.
به گفته این کارشناس ارشد تغذیه، بهتر است این افراد برای پیشگیری از خشکی دهان زمانی که خارج از خانه هستند یک بطری آب همراه داشته باشند و حتی وقتی تشنه نیستند، آب بنوشند تا دهان‌شان به کمک آب مرطوب بماند.
وی می‌افزاید: این افراد می‌توانند از ترکیباتی که تحریک‌کننده ترشحات بزاق است، مانند آبنبات ترش کمک بگیرند. مکیدن یخ نیز شیوه‌ای موثر برای این گروه از بیماران است.همان‌طور که گفته شد، خشکی دهان فرد را مستعد ابتلا به زخم‌های دهان میکند. زراتی با اشاره به این موضوع خاطرنشان میکند: در صورتی که فرد به‌دلیل خشکی دهان دچار زخم دهان شده است، به هیچ وجه نباید از آدامس یا آبنبات ترش استفاده کند. این کار نه تنها کمکی به بیمار نمی‌کند، بلکه موجب تشدید زخم دهان هم خواهد شد.
وی تاکید میکند: کسانی که به دلیل درمان‌های سرطان دچار زخم‌های دهان یا آفت دهان شده‌اند، اصلا نباید از ترکیبات اسیدی مانند نوشابه‌های گازدار، گوجه‌فرنگی، رب یا سس گوجه‌فرنگی، مرکبات و کیوی استفاده کنند چون این ترکیبات با تشدید زخم‌های دهانی به بروز عوارض دیگری منجر می‌شود. همچنین بهتر است غذاهای خشک و جامد را نیز مصرف نکنند و بیشتر به شکل پوره یا سوپ غذایشان را میل کنند.
آنتی‌اکسیدان‌ها در روزهای شیمی‌درمانی
زراتی می‌گوید: افرادی که در حال شیمی‌درمانی هستند یا حتی کسانی که اشعه درمانی در ناحیه شکم انجام می‌دهند، ممکن است با مشکلی به نام «ناتوانی در تحمل لاکتوز» روبه‌رو شوند. این افراد زمانی که شیر می‌نوشند، دچار اسهال و نفخ شدید خواهند شد.
به همین دلیل توصیه می‌شود هنگام شیمی‌درمانی، زمانی که فرد دچار اسهال می‌شود، مصرف شیر را کنار گذاشته و به جای آن از ماست و بویژه ماست پروبیوتیک استفاده کند.به گفته وی، در طول دوره درمان سرطان و شیمی درمانی بویژه در روزهای اول، ممکن است فرد دچار اسهال یا یبوست شود. برای پیشگیری از یبوست، بیماران حتما باید آب کافی بنوشند و توصیه می‌شود در رژیم غذایی روزانه‌شان از آلو یا انجیر خشکی که در آب خیس داده شده نیز استفاده کنند.
آنتی‌اکسیدان‌ها که در میوه‌ها و سبزیجات رنگی به وفور یافت می‌شود، یکی از بهترین منابع غذایی برای کاهش احتمال بروز سرطان به حساب می‌آید، اما این مطلب به این معنی نیست که فقط برای پیشگیری از سرطان باید از این مواد غذایی کمک گرفت. به گفته زراتی بیماران باید در روزهای شیمی‌درمانی از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند لبو، خرمالو، کیوی، پرتقال‌های توسرخ، هویج و آب هویج به مقدار زیاد استفاده کنند؛ البته فراموش نکنید مصرف مرکبات در صورتی توصیه می‌شود که فرد دچار زخم‌های دهانی نشده باشد.
فرنی و شیربرنج؛ غذایی مناسب در دوران بی‌اشتهایی
عوارض و مشکلات ناشی از درمان سرطان به همین موارد ختم نمی‌شود. احساس تهوع و بی‌اشتهایی هم یکی از مشکلات شایعی است که بیماران را حسابی کلافه میکند، اما این مشکل هم راه‌حل دارد.زراتی در این‌باره توضیح می‌دهد: بسیاری از بیماران بویژه در طول چهار تا پنج روز اول پس از شیمی درمانی دچار تهوع و بی‌اشتهایی می‌شوند بنابراین توصیه می‌شود به هیچ عنوان در سه روز اول از گوشت قرمز استفاده نکنند و به جای آن گوشت‌های سفید را مصرف کنند.
این کارشناس ارشد تغذیه می‌گوید: در این مدت بهتر است غذاهایی استفاده شود که خیلی به جویدن نیاز ندارد به‌عنوان نمونه مصرف ژله‌ای که در خانه تهیه شده و حاوی تکه‌های میوه است، به دلیل پروتئین مناسبی که دارد بسیار مفید خواهد بود. علاوه بر این، شیربرنج، فرنی‌ای که حاوی پودر گردوی آسیاب شده است، ماستی که داخل آن تکه‌های میوه، هویج رنده شده و کشمش وجود دارد نیز فوق‌العاده مناسب خواهد بود.
خیلی از بیماران علاوه بر کم‌اشتهایی از حالت تهوع نیز رنج می‌برند. زراتی به این گروه از افراد توصیه میکند، بهتر است جایی که بوی غذا در آن حس می‌شود، حضور نداشته باشید چون بوی غذا حالت تهوع را تشدید میکند. در مقابل بوییدن پوست لیمو ترش تازه می‌تواند به کاهش این حس کمک کند. مواد غذایی خیلی شیرین یا گرم نیز می‌تواند موجب ایجاد حالت تهوع شود.علاوه بر این موارد توصیه می‌شود بیماران در روند شیمی درمانی حتما از پروتئین‌های گیاهی و حیوانی به مقدار لازم استفاده کنند و مقدار نمک را در رژیم‌غذایی‌شان محدود کنند.
صبحانه را کامل میل کنید
زراتی درباره رژیم غذایی قبل از شیمی درمانی یادآور می‌شود: وعده غذایی که قبل از شیمی درمانی مصرف می‌شود باید حاوی کربوهیدارت‌ها باشد به‌عنوان مثال نان، برنج یا ماکارونی‌ای که همراه با سبزیجات مانند قارچ، فلفل دلمه‌ای، هویج و... تهیه می‌شود برای شب قبل از شیمی‌درمانی مناسب خواهد بود.
وی می‌افزاید: معمولا حدود دو روز پس از شیمی‌درمانی بیماران بی‌اشتها هستند و به همین دلیل توصیه می‌شود، صبحانه را قبل از شیمی‌درمانی به‌طور کامل میل کنند. بویژه خوب است از نان‌های سبوس‌دار، مواد غذایی حاوی پروتئین مانند پنیر و گردوی آسیاب شده استفاده شود.
